33-34. Kraje Alpejskie - mapa ogólna i rzeźba terenu
33–34 Kraje alpejskie
Kraje alpejskie – Krajami alpejskimi nazywa się te kraje, których ponad 70% ich powierzchni znajduje się w Alpach. Do grupy tej zalicza się: Austrię (Republikę Austrii), Szwajcarię (Konfederacja Szwajcarska) i Liechtenstein (Księstwo Liechtensteinu).
Arkusze map nr 33 i 34 obejmują poza terytorium Austrii, Szwajcarii i Lichtensteinu fragmenty innych państw, których terytoria leżą na obszarze Alp lub też poza nimi. Od północy mamy zatem Niemcy oraz Czechy, na wschodzie Słowację, Węgry, Słowenię, Chorwację, Bośnię i Hercegowinę, na południu Włochy, a na zachodzie Francję.
Kraje Alpejskie to kraje śródlądowe, bez dostępu do morza, o charakterze wybitnie górzystym. Austria zajmuje powierzchnię 83,9 tys. km2, Szwajcaria – 41,3 tys. km2, a Liechtenstein zaledwie 160 km2.
Austria to państwo położone w Europie Zachodniej i graniczące od północy z Czechami i Niemcami, od wschodu z Węgrami i Słowacją, od południa z Włochami i Słowenią, a od zachodu ze Szwajcarią i Liechtensteinem. Łączna długość granic lądowych Austrii wynosi 2562 km.
Około 2/3 powierzchni Austrii zajmują Alpy Wschodnie, poprzedzielane podłużnymi głębokimi obniżeniami. Dzielą się one na: Alpy Północne (m.in. Alpy Austriackie i Salzburskie) – wapienne i fliszowe, Alpy Centralne (m.in. Alpy Styryjskie i Wysokie Taury) – zbudowane z gnejsów i łupków, z najwyższą kulminacją Austrii – Grossglockner (3797 m n.p.m.) oraz Alpy Południowe (m.in. Alpy Julijskie) – wapienne i łupkowe. Na północ od Alp rozciąga się przedgórze przechodzące następnie w Masyw Czeski, do którego należy graniczne pasmo Szumawy. Na wschodzie kraju natomiast znajdują się tereny nizinne z niewielkim fragmentem Niziny Węgierskiej.
Prawie całe terytorium Austrii leży w zlewisku Morza Czarnego i jest odwadniane przez Dunaj i jego dopływy. Rzeka ta płynie na długości 345 km z zachodu na wschód, przez północną część kraju. Największymi jeziorami Austrii są Jezioro Bodeńskie, leżące w zachodniej części kraju, przy zbiegu granic z Niemcami i Szwajcarią oraz Jezioro Nezyderskie na granicy z Węgrami.
Szwajcaria, podobnie jak Austria, leży w Europie Zachodniej. Jest jednym z niewielu państw, w których obowiązuje demokracja bezpośrednia (to system polityczny, w którym decyzje podejmuje się przez głosowanie obywateli), i jest krajem od wielu lat neutralnym.
Szwajcaria jest jednym z najbardziej górzystych krajów świata – średnie wzniesienie nad poziom morza wynosi tu 1350 m. Ukształtowanie terenu pozwala na wyróżnienie trzech charakterystycznych krain: Alp Zachodnich, Wyżyny Szwajcarskiej i gór Jura.
Pasma Alp Zachodnich (m.in. Alpy Berneńskie, Alpy Sabaudzkie, Alpy Retyckie) leżą w południowej części kraju, zajmując około 60% jego powierzchni i podzielone są głębokimi dolinami Renu płynącego na północ i Rodanu płynącego na południe. W tej części Alp znajduje się około 100 szczytów zbliżających się do wysokości 4000 m n.p.m. lub ją przekraczających i wznoszących się często ponad pola wiecznych śniegów i lodowców.
Na północny zachód od Alp znajduje się Wyżyna Szwajcarska, zajmującą 30% powierzchni kraju i wznosząca się 400–1400 m. n.p.m.
Dalej na zachód, na pograniczu z Francją, przebiegają łagodne, wapienne góry Jura stanowiące zaledwie 10% powierzchni kraju o średniej wysokości 700 m n.p.m. Najwyższym szczytem jest tu Mont Tendre (1679 m n.p.m.).
Na terenie Szwajcarii stykają się zlewiska mórz: Północnego, Śródziemnego i Czarnego. Do pierwszego z nich płynie Ren, do drugiego morza odprowadza wody Rodan, do trzeciego rzeka Inn, wpadająca w Niemczech do Dunaju.
Szwajcaria jest krainą około 15 000 naturalnych jezior w większości pochodzenia lodowcowego. Największe z tych jezior, Genewskie i Bodeńskie, mają powierzchnię przekraczającą 500 km2, czyli 5 razy większą od naszego największego jeziora Śniardwy.
Trzecim krajem alpejskim jest niewielkie, górskie Księstwo Liechtensteinu, leżące pomiędzy Austrią i Szwajcarią, na wschodnim brzegu Renu.
Stolicą Austrii jest Wiedeń, Szwajcarii – Berno, a Liechtensteinu – Vaduz. Inne większe miasta tego regionu to w Austrii Salzburg i Innsbruck, a w Szwajcarii – Zyruch, Genewa i Lozanna.
Austria to kraj wysoko rozwinięty podobnie jak Szwajcaria, która jest jednym z najbogatszych krajów na świecie.
Kraje alpejskie kojarzą nam się przede wszystkim z górami, wspaniałymi ośnieżonymi szczytami, sezonem narciarskim i związanymi z nim wszelkimi sportami zimowymi. Z Austrią zawsze będziemy wiązać Wiedeń z jego zabytkami z czasów Habsburgów, z największym geniuszem muzycznym wszechczasów – Wolfgangiem Amadeuszem Mozartem i z twórcą sztuki dekoracyjnej Art Nouveau Gustavem Klimtem. Natomiast Szwajcaria to kraj bogatych banków, drogich, precyzyjnych zegarków, pysznej czekolady i mnóstwa odmian sera żółtego.