35-36. Półwysep Apeniński - mapa ogólna i rzeźba terenu
35–36 Półwysep Apeniński
Półwysep Apeniński prawie w całości zajmuje jedno państwo – Włochy (Republika Włoska). Niewielki jego skrawek należy do Republiki San Marino oraz do Watykanu.
Arkusze mapy nr 35 i 36 obejmują poza centralnie leżącym terytorium Włoch również na północy fragmenty państw: Szwajcarii, Austrii, Francji, Niemiec, na wschodzie: Słowenii, Słowacji, Węgier, Chorwacji, Serbii, Bośni i Hercegowiny oraz Czarnogóry, na południu: Tunezji, Algierii i Malty, a na zachodzie Francji.
Włochy to państwo w południowej Europie, na Półwyspie Apenińskim, nad Morzami Śródziemnym oraz Liguryjskim, Tyrreńskim, Jońskim i Adriatyckim. Do Włoch należą dwie duże wyspy: Sycylia (25,4 tys. km2) i Sardynia (23,8 tys. km2), a także szereg mniejszych wysp: Liparyjskie, Poncjańskie, Toskańskie, Pelagijskie i Egady oraz niewielka enklawa Campione w Szwajcarii. Od północy Włochy graniczą ze Szwajcarią i Austrią, na wschodzie ze Słowenią, a na północnym zachodzie z Francją. Długość granic lądowych wynosi ponad 1900 km, a morskich około 7600 km. Terytorium Włoch swoim kształtem przypomina but z wysoką cholewą i obcasem.
Powierzchnia Włoch wynosi 301,3 tys. km2.
Terytorium Włoch składa się z trzech wielkich regionów: Włoch Północnych (zwanych również kontynentalnymi), które obejmują Alpy i Nizinę Padańską, Półwyspu Apenińskiego oraz wysp (Sycylii, Sardynii i wielu mniejszych). Przeważającą formą ukształtowania powierzchni są góry i wyżyny, które zajmują około 77% powierzchni kraju. Alpy, stanowiące naturalną północną granicę Włoch, ciągną się wielkim łukiem od granicy z Francją aż po Słowenię. Na granicy francusko-włoskiej w Alpach Zachodnich wznosi się najwyższy masyw alpejski Mont Blanc, zwany po włosku Monte Bianco (4807 m n.p.m.), będący zarazem najwyższym szczytem Włoch. Na południe od Alp znajduje się płaska Nizina Padańska poprzecinana gęstą siecią rzek, głównie dopływami Padu i licznymi kanałami. Tutaj też rozpoczyna się Półwysep Apeniński, będący największym regionem Włoch. Większą część jego powierzchni stanowią góry Apeniny, ciągnące się na długości 1350 km przez cały półwysep, od wybrzeża Morza Liguryjskiego na północnym zachodzie, gdzie łączą się z Alpami, po Cieśninę Mesyńską na południu. Najwyższym szczytem Apeninów jest Corno Grande (2914 m n.p.m.) w masywie Gran Sasso. Trzeci region to włoskie wyspy, do których należą, poza licznymi mniejszymi, dwie największe wyspy Morza Śródziemnego: Sycylia, oddzielona od kontynentu Cieśniną Messyńską, oraz Sardynia leżąca na Morzu Tyrreńskim, na południe od należącej do Francji wyspy Korsyki. Łączna powierzchnia wysp włoskich wynosi ok. 50 tys. km2, co stanowi 1/6 powierzchni kraju.
Obszar Włoch jest położony w strefie aktywnej sejsmicznie. Trzęsienia ziemi łączą się tu często z wybuchami wulkanicznymi. Na obszarze Włoch znajdują się cztery czynne wulkany: jeden na kontynencie – Wezuwiusz (1277 m n.p.m.), a trzy na wyspach – Etna (3340 m n.p.m.), Stromboli (926 m n.p.m.), Vulcano (499 m n.p.m.).
Sieć rzeczna Włoch jest dosyć gęsta, zwłaszcza w części północnej, odwadnianej przez Pad – najdłuższą rzekę Włoch (652 km). Wody Padu zasilane przez rzeki wypływające z lodowców alpejskich lub z północnych Apeninów, stanowią duże zagrożenie powodziowe, ale także dobrodziejstwo. Rzeka od wieków jest w przeważającej części żeglowna i stanowi ważny szlak komunikacyjny. Natomiast na Półwyspie Apenińskim i wyspach rzeki są krótkie i mało zasobne w wodę, szczególnie podczas upalnego lata.
Na obszarze Włoch występuje wiele jezior różnego pochodzenia: w Alpach liczne jeziora cyrkowe oraz duże i głębokie jeziora tektoniczno-polodowcowe: Garda, Como, Maggiore i Lugano.
Włochy to państwo liczące ponad 57 mln obywateli. Stolicą jest Rzym, leżący nad rzeką Tyber w środkowej części Półwyspu, przy wybrzeżu Morza Tyrreńskiego. Innymi wielkimi miastami są położone na Nizinie Padańskiej: Mediolan, Bolonia, Turyn i Parma oraz Genua nad Morzem Liguryjskim, Neapol na południe od Rzymu oraz stolica Sycylii – Palermo, leżąca w północnej części wyspy.
W granicach stolicy państwa, Rzymu, znajduje się najmniejsze państwo świata – Watykan (stolica Apostolska), będące siedzibą najwyższych władz Kościoła rzymskokatolickiego. Całe terytorium państwa otoczone jest z trzech stron murami, ale do Watykanu należą także niektóre budowle w Rzymie, takie jak uniwersytety i kościoły, oraz rezydencja papieża poza miastem, w Castel Gandolfo.
Inna enklawą na terenie Włoch jest najstarsza republika świata – San Marino (Republika San Marino), leżąca w górzystym terenie w okolicach Rimini.
Na południe od Sycylii, na Morzu Śródziemnym, znajduje się wyspiarskie państwo – Malta (Republika Malty), obejmujące trzy niewielkie wyspy ze stolicą Valletta.
Skojarzenia związane z Włochami to przede wszystkim “wieczne miasto” Rzym ze swoimi niezliczonymi słynnymi starożytnymi zabytkami, takimi jak Forum Romanum, Koloseum, Panteon, Łuk Tytusa, Mauzoleum Hadriana, Kolumna Trajana oraz licznymi pozostałościami term i akweduktów. z Włochami kojarzy się także Watykan, stolica papieży, z największą chrześcijańską świątynią – Bazyliką św. Piotra. Włochy to znakomici malarze, rzeźbiarze i architekci, np. Giotto, Leonardo da Vinci, Michał Anioł, i słynne na cały świat muzea. We Włoszech “wynaleziono” operę, a jej wielcy twórcy, m.in. Giacomo Puccini czy Giuseppe Verdi są do dziś uwielbiani przez miłośników tego gatunku muzyki na całym świecie. Włochy to także wspaniałe jedzenie i słynne wina, charakterystyczne dla każdego regionu, ale na świecie najbardziej znana jest narodowa potrawa włoska – pizza. Włochy to liczne gatunki serów (np. mozarella czy parmezan) i makarony w niezliczonych odmianach i wzorach, z najsłynniejszym spaghetti. Włochy to także słynne wulkany – Etna i Wezuwiusz, ale również zjawiska negatywne – sycylijska mafia i neapolitańska camorra.